Vücudumuzu oluşturan hücrelerin yaşamak için oksijene ihtiyacı vardır. Solunum, canlı yaşamının devam edebilmesi için gereklidir. İnsanların nefes almadan yaşaması mümkün değildir. Zararlı maddeler solunduğu zaman akciğer ve üst solunum yollarından tahrişler meydana gelebilmektedir. Kimyasal reaksiyona maruz kalınmış olan hava solunduğunda vücut hücrelerine yeteri kadar oksijen taşınamayacağından boğulmalara sebebiyet verebilir. Aerosoller (tanecikler), Zehirli buharlar solunum için büyük tehlike oluşturmaktadır. Bu gibi durumlardan korunmak işverenlere ve işçilere düşmektedir.
Birçok solunum cihazı mevcuttur. Solunum maskesi de bunlardan önemli bir tanesidir. Solunum maskeleri, bir işçinin havadan kaynaklanan kirleticilere maruz kalmasını azaltmak için tasarlanmıştır. Solunum maskeleri çeşitli boyutları mevcuttur. Kullanıcının yüzüne uyacak ve rahatsız etmeyecek özellikte bir ürün seçmesi önemlidir. Kişi başına gelebilecek tehlikelerin hemen farkına varmayabilir. İlerleyen zamanlarda hastalık farklı biçimlerde kendini gösterir. Akciğer kanaması, damar şişmeleri bu hastalıklara birkaç örnek olarak verilebilir.
Solunum maskeleri, taşlama, süpürme, zımparalama ve diğer tozlu işlemlerin gerçekleştiği ortamlarda solunumun korunması için üretilmektedir. Partikül solunum cihazlarının sınıflandırılmasını kolaylaştırmak için, 1995 yılında Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü, solunum maskesi kullanıcılarının anlayabileceği şekilde standartları üç farklı gruba ayırdı. Bu standartlar sırasıyla N grubu, R grubu ve P grubudur. Bu üç grubun her biri, sırasıyla, üç farklı verimlilik seviyesine sahiptir (95, 99 ve 100 olmak üzere).
N Grubu (N95, N99 ve N100) : N grubu solunum maskeleri, yağa karşı dayanıklı değildir. Yağ içermeyen katı ve sıvı aerosol partiküllerine karşı koruma sağlar. Kömür, demir, un, metal, ahşap ve polen ve yağ bazlı olmayan sıvılara karşı koruma sağlar. N95, N99 ve N100 solunum maskesi arasındaki fark, filtrenin verimlilik seviyesidir. Verimlilik ne kadar yüksek olursa, koruma seviyesi o kadar yüksek olur. N95 en yaygın olarak kullanılan solunum maskesi grubudur.
R Grubu (R95) : N grubundan farklı olarak, R grubu, yağa karşı dirençlidir. Yağ içerebilecek hem katı hem de sıvı aerosol partiküllerine karşı koruma sağlar. R grubu solunum maskeleri yalnızca 8 saate kadar hizmet ömrü verir. Kısa ömürlü olmaları sebebiyle R gruplu solunum maskeleri en az kullanılan solunum maskesi tipleridir. P Grubu (P95 ve P100) : P Grubu partikül solunum maskeleri, R grubu ile benzerdir. Yağ içerebilecek hem katı hem de sıvı aerosol partiküllerine karşı koruma sağlarlar.
Solunum maskesi edinmek oldukça önemlidir. Bu yüzden seçimi de seçimi oldukça karışıktır. Seçiminizi yaparken çalışma ortamınıza olan uygunluğunu belirlemeniz birinci önceliğiniz olmalıdır. Çalıştığınız yerde ne tür partiküllere maruz kalıyorsunuz, sizleri neler rahatsız ediyor şeklinde kendinize sorular sorun. Daha sonra teknik özelliklerine geçebilirsiniz. Solunum maskesi kullanımınız sırasında kokularda veya tatta herhangi bir değişiklik olduğunu fark ederseniz maskenizi değiştirin. Aksi takdirde boğazınız, burnunuz veya ciğerlerinizin zarar görmesi kuvvetle muhtemeldir. Nefes alıp verme konusu da oldukça önemlidir. Nefes alıp-vermede zorlanırsanız daha uygun bir maske ile donanmanız şiddetle önerilir. Solunum maskenizin ıslanması durumunda etkisiz hale gelebileceğini de bilmelisiniz. Böyle bir durumda mutlaka maskenizi değiştirmelisiniz. Kullanım kılavuzunu mutlaka okuyun. Yanlış kullanımdan kaçınmaya özen gösterin. Herhangi bir kırılma durumunda maskeniz her türlü tehlikeye karşı açık duruma gelecektir. Bu durumlarda da solunum maskesi değiştirmeniz oldukça önemlidir.
Aşağıdaki tablo ne tür bir solunum maskesi ihtiyacınız olduğuna karar vermenize yardımcı olacaktır:
Madde | Solunum Maskesi Tipi | Sınıflandırma |
Asit Gazlar | Kimyasal kartuş | |
Alerjenler | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Amonyak | Kimyasal kartuş | |
Asbest | Partikül filtresi | N100 |
Bakteriler ve Virüsler | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Çamaşır suyu | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Toz | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Lifler | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Yalıtım | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Kalıp | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Organik buhar | Kimyasal kartuş | |
Boya | Partikül filtresi | R95 veya daha yüksek |
Spreyler | Partikül filtresi | R95 veya daha yüksek |
Polen | Partikül filtresi | R95 veya daha yüksek |
Zımparalama | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |
Kaynak | Partikül filtresi | N95 veya daha yüksek |